Rak płuca - raport na temat stanu diagnostyki i leczenia w Polsce

Fundacja Wygrajmy Zdrowie, w partnerstwie z Polską Koalicja Pacjentów Onkologicznych opracowała Raport Rak płuca – standardy diagnostyki i leczenia w Polsce. Dokument powstał z uwzględnieniem aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej oraz Polskiego Towarzystwa Onkologii.

 

 

 

Rak płuca – standardy diagnostyki i leczenia w Polsce

Fundacja Wygrajmy Zdrowie, w partnerstwie z Polską Koalicja Pacjentów Onkologicznych opracowała Raport Rak płuca – standardy diagnostyki i leczenia w Polsce. Dokument powstał z uwzględnieniem aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej oraz Polskiego Towarzystwa Onkologii.

„Rak płuca to jeden z najgroźniejszych i najczęściej występujących nowotworów, stanowiący zagrożenie dla całej populacji – ludzi w każdym wieku, zarówno kobiet i mężczyzn. Nasz Raport ma za zadanie dostarczyć wszystkim zainteresowanym – przedstawicielom instytucji mających wpływ na system opieki zdrowotnej w kraju, mediom oraz pacjentom, i ich bliskim, informacji na temat samej choroby, jej odmian, epidemiologii, jak również wskazać zasady profilaktyki oraz możliwości i osiągnięcia współczesnej onkologii w zakresie diagnostyki oraz stosowanych obecnie nowoczesnych terapii.” – informuje Szymon Chrostowski, Prezes Fundacji Wygrajmy Zdrowie oraz Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.

Rak płuc jest przyczyną największej ilości zgonów wśród pacjentów onkologicznych w krajach wysokorozwiniętych[1]. Według najnowszych danych opublikowanych przez International Agency for Research on Cancer (IARC), w 2012 roku zanotowano 1,8 mln przypadków zachorowań na raka płuc na całym świecie, co stanowi 13% wszystkich zachorowań na raka[2]. Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów za 2012 rok wynika, iż zachorowania na raka płuc stanowiły ponad 14% ze wszystkich 152 855 przypadków zachorowań na nowotwory złośliwe wśród polskich pacjentów. Ponad 80% wszystkich rozpoznanych nowotworów płuca należy do grupy niedrobnokomórkowych nowotworów płuc (NDRP). Pozostałe, zdiagnozowane przypadki to raki drobnokomórkowe (DRP) – 17%. Inne, nieokreślone typy nowotworów płuc, łącznie z mięsakami i rakowiakami stanowią 3% przypadków[3]. Najwięcej zachorowań na raka płuc notuje się w Polsce u osób po 65. roku życia.

Badacze zidentyfikowali do tej pory kilka głównych zmian komórkowych o podłożu genetycznym, które prowadzą do powstania niedrobnokomórkowego raka płuc takich jak mutacje w genie EGFR (10–35% w NDRP) i KRAS (15–25%) czy reorganizacja w genie ALK (3–7%)[4].

Najbardziej powszechnym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuc jest palenie tytoniu, również bierne. Na drugim miejscu klasyfikuje się kontakt z kancerogennymi substancjami chemicznymi i pierwiastkami promieniotwórczymi. Czynnikiem, który już w latach 80’ ubiegłego stulecia zaczął być rozważany jako powodujący wzrost ryzyka zachorowania na raka płuc jest zanieczyszczenie środowiska, a przede wszystkim – powietrza. Pozostałymi czynnikami ryzyka zachorowania na raka płuca są: uwarunkowania genetyczne, wiek i wcześniej przebyte nowotwory.

Określenie typu najczęściej występującego NDRP, w przypadku gdy jest on nieoperacyjny, jest nieodzowne przy planowaniu schematu chemioterapii oraz badań genetycznych w kwalifikacji do terapii ukierunkowanych molekularnie. Jednak istnieją w Polsce zakłady patomorfologii, które nie wykonują w ogóle badania IHC (reakcji immunohistochemicznej pozwalającej rozróżnić raka płaskonabłonkowego od gruczolakoraka) z uwagi na jego koszty. W Polsce większość badań patomorfologicznych nie ma wyceny w ramach procedur kontraktowanych przez NFZ. Umowa na wykonanie badań zawarta jest pomiędzy szpitalem diagnozującym chorych a zakładem patomorfologii. W związku z tym procedura badań patomorfologicznych jest zwykle niedoszacowana. Zbyt niska wycena diagnostyki histopatologicznej powoduje, że lekarze często nie zlecają wszystkich koniecznych badań. Odrębnym problem jest coraz mniejsza liczba specjalistów z zakresu patomorfologii w Polsce, co zmusza lekarzy do pracy w kilku różnych zakładach patomorfologii. Dlatego też na wynik badania patomorfologicznego trzeba czekać nieraz bardzo długo (powyżej dwóch tygodni, a nawet aż do 9 tygodni!), co w przypadku choroby nowotworowej może mieć znaczenie dla możliwości terapeutycznych.

Rak niedrobnokomórkowy (NDRP) jest typem nowotworu płuca opornym na chemioterapię, nadającym się jednak do leczenia operacyjnego i radioterapii. Z kolei w leczeniu pacjentów z rakiem drobnokomórkowym (DRP) stosuje się przede wszystkim chemioterapię i naświetlania. Pozostałe czynniki, które decydują o wyborze metody leczenia to: stopień zaawansowania nowotworu i występowanie przerzutów, wiek, płeć i stan sprawności pacjenta, a w przypadku terapii celowanych – uwarunkowania genetyczne nowotworu. Z uwagi na brak refundacji  niektórych  leków w Polsce, nie wszystkie badania genetyczne są wykonywane rutynowo. Prawidłowe rozpoznanie danej mutacji genetycznej jest niezbędne do wyboru nowoczesnej terapii celowanej. Problem ten został także poruszony podczas IV Forum Pacjentów Onkologicznych, które odbyło się pod koniec maja br.: konieczną do kwalifikacji diagnostykę, zwłaszcza badania molekularne, finansują głównie firmy farmaceutyczne (zdarza się, iż wyniki tych badań są korzystne dla konkurencji, nie sponsora,) a w mniejszych szpitalach często diagnostyki po prostu się nie wykonuje, odbierając pacjentowi szansę na dłuższe życie. Dostęp polskich chorych do nowoczesnych terapii ukierunkowanych jest możliwy tylko w ramach badań klinicznych.

Nowotwory płuca – statystyki:

• Nowotwory złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce. W 2012 r. były one przyczyną 31% zgonów mężczyzn i 15% zgonów kobiet.
• Rak płuca jest najczęściej występującym nowotworem wśród mężczyzn – 20% wszystkich zachorowań.
• Rak płuca stanowi aż ¹/₃ wszystkich zgonów nowotworowych wśród mężczyzn.
• Niedrobnokomórkowy rak płuca stanowi 80% przypadków zachorowań.
• Około 8% zachorowań na nowotwór płuca jest związana z czynnikami dziedziczenia; u krewnych osób z rakiem płuca, ryzyko zachorowania wzrasta 2–4-krotnie.
• Do tej pory dwie genetyczne mutacje NDRP doczekały się terapii celowanej:EGFR i ALK (+).
• W Polsce pacjenci z NDRP, z mutacją EGFR mają dostęp do terapii z zastosowaniem 3 leków w ramach programu lekowego.
• Terapia raka płuca ALK (+) jest zarejestrowana w Europie i dopuszczona do obrotu od 2012 roku, w Polsce nadal nie jest refundowana.

Dodatkowych informacji udzieli:

Szymon Chrostowski

Prezes Fundacji Wygrajmy Zdrowie

s.chrostowski@wygrajmyzdrowie.pl

tel. 507 087 347

 

Biuro Fundacji Wygrajmy Zdrowie

fundacja@wygrajmyzdrowie.pl

tel. 22 658 23 61